Projectdescription
Anketlerin Geliştirilmesi
Değişik kültürlerdeki insan tepkilerinin ölçülmesi ve kültürel uygulamadaki farklar nedeniyle araştırmacıların yeni bir anket geliştirmesi zorlu bir çalışmadır. Kriz durumlarında insanların davranışlarını; aynı yaklaşımı, ölçümü ve araçları kullanarak kültürler arası değerlendirme yapmak için kollekrif ve karşılaştırıcı bir çalışma gerekmektedir. BeSeCu gurubu bu konu ile ilgili ilk uluslararası çabayı gösteren guruptur.
8 Avrupa ülkesinin ortak çalışmasıyla; BeSeCu- FR( itfayeciler için), BeSeCu-S( kaza zedeler için) olarak iki standardize edilmiş ölçek geliştirilmiştir. Ölçekler üç adımda gerçekleştirilmiştir: 1) kültürler arası görüşmeler ; 2) Ön test çalışması versiyonu; 3) Saha çalışması versiyonu
İtfayeciler İçin Hazırlanan Anketin Geliştirilmesi
BeSeCu- FR’nin geliştirilme amacı a) genel olarak itafeycilerin çalışmaları hakkında bilgi almak; b) değişik kültürlerde itfayecilerin güvenlikle ilgili acildurumlarda insanların davranış tepkilerini algılama şekillerini görmek; c) acil durum personelinin kaza zedelere karşı olan davranış ve iletişim tutumlarını belirlemek ve d) acil durumlarda kullanılabilecek sözsüz bir dil yaratılmasında ilk adımı atmaktır.
İlk değerlendirme acil durum görevlileriyle ve ana temsilcilerle( örneklem hacmi = 54) yapılan görümedir. Bu görüşmede amaçlanan kültürler arası katılımcıların acil durumlarda insanaların davranışsal tepkilerini değerlendirmeleri ve kaza zedelere karşı tutumlarının ve tepkilerinin ve iletişimlerinin değerlendirilmesidir. Ön bilgi değişi,k hedf kriz durumları hakkında edilinilmiştir. Bunlar; yerel yangın, halka açık binada yangın, sel, terorist saldırısı ve depremdir. Görüşmeler once kaydedilmiş sonra yazıya dökülmüştür. Yazılı belgeler üzerinden terimler sözlüğü geliştirilmiştir. Buna ek olarak olay ilgili ana bilgiler ve sosyo demografik bilgiler anket üzerinden edinilmiştir.
Anketin yapısı ve maddelerin oluşturulması kültürler arası yapılan görüşmelerle ve ileri kavramsal değerlendirilmelerle temellendirilmiştir. Ön test, genel acil durum görevlileriyle yapılmıştır( örneklem hacmi = 257). Ön testin amacı; pilot çalışmada oluşturulan madde havuzunda maddelerin psikometrik ölçüm performanslarını değerlendirerek, çalışma versiyonunun içeriğini ulusal ve kültürler arası olarak belirlemektir. Geniş kapsamlı tanımlayıcı istatistiksel yöntemler uygulanmıştır. Itfayecilerle yapılan değerlendirmenin önemi farkedilmiştir. Ifadelerin kalitesi, fazlalıklar ve ilgililik gibi kalitatif kriterler asıl sahada kullanılacak olan anketin geliştirilmesinde göz önünde bulundurulmuştur. Saha çalışması için belirlenen maddeler deneysel ve kavramsal analizlerle seçilmesi ve kültürler arası ölçek geliştirilirken izlenen yolda uygun ölçme teknikleri kullanılması sonucu itfayeciler için yapılandırılmış ölçeğin yapısı şöyledir;
1) Sosyo demografik bilgi
2) İş kolu
3) Acil durum hakkında bilgi ve deneyim
4) Risk algısı
5) Acil durumlarda kurban davranışı
6) İnsanlarla alanda ve acil durum görevlisi kominikasyon
7) Yangından etkilenen komşu yapıların spesifik bilgileri
8) Duygu ve stres ilişkisi
9) Çalışma yaşamında tehlike hakkında kişisel deneyim ve endişe
10) Özel durumlarla ilgili sorular
11) Yaşam tatmini
Kazazedeler İçin Hazırlanan Anketin Geliştirilmesi (BeSeCu-S)
BeSeCu-S, kriz durumlarında insan davranışlarının analiz edilmesinde birinci niteliksel adımı oluşturmak için, kültürler arası odak gruplar ve görüşmelere dayanarak geliştirilen bir araçtır.
Bilişsel Görüşme Tekniği’nin ilkeleri, kriz durumlarını hatırlama kapasitesini geliştirmek için kullanılmaktadır. Bir Bilişsel Görüşmede, görüşmeci, deneyimlenen durum hakkındaki anıların anlatılmasını istemektedir. Genel olarak görüşmeci olayın bağlamını yapılandırmakta ve sonra kronolojik sıradan başlayarak farklı düzenlerle olayları incelemektedir. Tasarlanmış alan çalışması için kronolojik sıra tekniği uygulanmış ve ölçek olayın başından sonuna kadar aşağıdaki 4 evrede incelenmek üzere tasarlanmıştır:
1. Başlangıç
2. Farketme / farketme öncesi
3. Tahliye
4. Sonuç
Her bir evrede, katılımcıdan kriz durumunun özellikleri hakkında bilgi vermesi istenmektedir. Daha sonra katılımcının, stresle ilgili davranış, duygu ve düşünceleri odak gruptan çıkartılarak derecelendirmesi istenmektedir.
Ön test, geliştirilen aracın uygulanabilirliği ve kullanılabilirliğinin test edilmesi için (n=328) uygulanmıştır. Bunun için, ev içi yangın, kamu binası yangını, terörist saldırı, deprem, ve seli temsil eden 5 senaryo tasarlanmıştır. Ön test 8 ülkede uygulanmış buna ek olarak, ilgili acil durumlardan birini daha önce yaşamış olan her ülkeden iki kişi, etkilenmiş popülasyondaki uygulanabilirliğinin incelenmesi için bilişsel bilgilendirme görevine katılmışlardır. Bu yöntemlerden çıkarılmış bilgiler, kazazedeler için olan alan çalışma aracının tasarlanması için kullanılmıştır. Aracın amacı aşağıdaki acil durumların birini yaşamış olan kişilerin davranış, duygu ve düşüncelerini değerlendirmektir: ev içi yangın, kamu binası yangını, terörist saldırı, deprem ve sel.
Alan çalışma versiyonunun yapısı aşağıdaki gibidir:
1. Bilişsel görüşme yapısı korunmuştur. Başlangıç, farketme / farketme öncesi, tahliye ve sonuç olarak 4 aşama vardır.
2. Bilişsel görüşme öncesinde, sosyo- demografik bilgiler, acil durum bilinci ve deneyimler gibi olay yeri bilgileri de değerlendirilmiştir.
3. Duygular olay öncesi temelinde değerlendirilmiş ve takip eden üç aşamada da tekrarlanmıştır.
4. Risk algılaması ve denetim odağı üç evrede, duygu düzenlemesi ise bir evrede değerlendirilmiştir.
5. İletişim ve bilgilenme hakkındaki maddeler eklenmiştir.
6. En sonunda “Olayların Etkisi Ölçeği” ve “Travma Sonrası Gelişim Ölçeği” eklenmiştir.
